Konstytucja Apostolska
FIDEI DEPOSITUM
mocą której publikuje się
KATECHIZM KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO
opracowany po Soborze Powszechnym Watykańskim II
JAN PAWEŁ II BISKUP
SŁUGA SŁUG BOŻYCH
NA WIECZNĄ RZECZY PAMIĄTKĘ
Do Czcigodnych Braci Kardynałów, Patriarchów, Arcybiskupów, Biskupów, Kapłanów, Diakonów i wszystkich członków Ludu Bożego
Pan zlecił swemu Kościołowi zadanie
strzeżenia depozytu wiary, którą wypełnia on w każdej epoce. Intencją i celem
Soboru Powszechnego Watykańskiego II, uroczyście otwartego trzydzieści lat temu
przez mego czcigodnej pamięci poprzednika, Papieża Jana XXIII, było ukazanie w
pełnym świetle apostolskiej i pasterskiej misji Kościoła, tak aby blask prawdy
ewangelicznej skłonił wszystkich ludzi do poszukiwania i przyjęcia miłości
Chrystusa, która przewyższa wszelką wiedzę (por. Ef 3, 19).
Głównym zadaniem, jakie Papież Jan XXIII powierzył
sesjom soborowym, było lepsze ujęcie i przedstawienie cennego depozytu nauki
chrześcijańskiej, by stała się ona bardziej przystępna dla wierzących w
Chrystusa i dla wszystkich ludzi dobrej woli. Dlatego Sobór nie miał więc
potępiać błędów epoki, ale w sposób jasny ukazać moc i piękno nauki wiary.
"Dzięki światłu tego Soboru - mówił Papież - Kościół... jak ufamy, pomnoży swoje
duchowe bogactwo i czerpiąc z niego nową energię, będzie mógł śmiało patrzeć w
przyszłość. Musimy dziś poświęcić się ochoczo i bez lęku tak bardzo potrzebnemu
w naszych czasach dziełu, idąc drogą, którą Kościół przemierza prawie od
dwudziestu stuleci"
1.
Dzięki Bożej pomocy owocem czteroletnich obrad Ojców
Soborowych stał się bogaty zbiór wypowiedzi doktrynalnych i zaleceń
duszpasterskich, które ofiarowali oni całemu Kościołowi. Pasterze i wierni
znajdują w nich wskazania dla owej "odnowy myślenia, działania, obyczajów i siły
moralnej, radości i nadziei, która była celem samego Soboru"
2.
Także po zakończeniu obrad Sobór pozostał źródłem inspiracji
dla życia kościelnego. W 1985 r. mogłem stwierdzić, że "dla mnie, który doznałem
owej niezwykłej łaski uczestniczenia w Soborze i czynnego zaangażowania w jego
przebiegu, Vaticanum II zawsze, a w sposób szczególny w latach pontyfikatu,
stanowi stały punkt odniesienia dla wszystkich moich poczynań duszpasterskich, w
świadomym wysiłku przekładania jego wskazań na język konkretnych i wiernych
zastosowań na terenie każdego Kościoła lokalnego i całego Kościoła katolickiego.
Wciąż należy do tego źródła powracać"
3.
W tym duchu 25 stycznia 1985 r., z okazji dwudziestej
rocznicy zakończenia Soboru, zwołałem Nadzwyczajne Zgromadzenie Synodu Biskupów,
którego celem było zwrócenie uwagi na dobrodziejstwa i duchowe owoce Soboru
Watykańskiego II i pogłębienie jego nauki, tak aby można było wierniej głosić ją
wszystkim wiernym, szerzyć jej znajomość i lepiej ją stosować.
Przy tej okazji Ojcowie Synodalni stwierdzili: "Jest naszym
prawie jednomyślnym życzeniem, by zostały opracowane katechizm lub kompendium
całej nauki katolickiej w dziedzinie wiary i moralności, które stałyby się
punktem odniesienia dla katechizmów lub kompendiów przygotowywanych w różnych
regionach. Wykład nauki powinien być jednocześnie biblijny i liturgiczny,
przedstawiający zdrową doktrynę i dostosowany do życia dzisiejszych chrześcijan"
4.
Po zakończeniu Synodu postanowiłem spełnić to życzenie, uznając, że będzie to
"odpowiedzią na rzeczywistą potrzebę zarówno Kościoła powszechnego, jak
Kościołów partykularnych"
5.
Z całego serca dziękujemy Bogu za to, że możemy dziś
ofiarować całemu Kościołowi dzieło noszące tytuł "Katechizm Kościoła
Katolickiego" i będące "tekstem odniesienia" dla katechezy odnowionej żywymi
źródłami wiary! Podobnie jak odnowa liturgiczna oraz opracowanie nowego Kodeksu
Prawa Kanonicznego i Kanonów Katolickich Kościołów Wschodnich, Katechizm
przyczyni się w znacznym stopniu do odnowy całego życia kościelnego, której
pragnął i którą zapoczątkował Sobór Watykański II.
Katechizm Kościoła Katolickiego jest owocem bardzo szerokiej
współpracy: dojrzewał w ciągu sześciu lat wytężonej pracy, prowadzonej z wielkim
zapałem i w duchu uważnego wsłuchiwania się w różne opinie.
W 1986 r. zleciłem Komisji złożonej z dwunastu kardynałów i
biskupów z kard. Josephem Ratzingerem na czele przygotowanie projektu
katechizmu, o jaki prosili Ojcowie Synodalni. Prace Komisji wspierał Komitet
Redakcyjny, złożony z siedmiu biskupów diecezjalnych, specjalistów w dziedzinie
teologii i katechezy.
Komisja, która miała kierować pracami i czuwać nad ich
przebiegiem, uważnie śledziła wszystkie etapy przygotowywania kolejnych
dziewięciu redakcji tekstu. Z kolei zadaniem Komitetu Redakcyjnego było jego
spisanie, naniesienie poprawek, jakich zażądała Komisja, i uwzględnienie uwag
licznych teologów, badaczy chrześcijańskiej nauki, nauczycieli, a przede
wszystkim biskupów całego świata, w celu udoskonalenia tekstu. W łonie Komitetu
toczyły się owocne i wzbogacające dyskusje; w ten sposób ubogacono tekst oraz
zapewniono Katechizmowi zwartość i jednolitość.
Projekt stał się przedmiotem rozległych konsultacji,
obejmujących biskupów katolickich, ich Konferencje Episkopatu lub synody,
instytuty teologiczne i katechetyczne. Jako całość spotkał się z przychylnym
przyjęciem ze strony biskupów. Można powiedzieć, że Katechizm jest owocem
współpracy całego Episkopatu Kościoła katolickiego, który przyjmując
wielkodusznie moje zaproszenie, zechciał wziąć na siebie część odpowiedzialności
za dzieło dotyczące bezpośrednio życia Kościoła. Ta postawa budzi we mnie
głęboką radość, ponieważ współbrzmienie tak wielu głosów wyznacza rzeczywiście
pewną symfonię wiary. Ponadto opracowanie Katechizmu ukazuje kolegialną naturę
Episkopatu; świadczy o katolickości Kościoła.
Każdy katechizm powinien wiernie i w sposób uporządkowany
przedstawiać nauczanie Pisma świętego, żywej Tradycji w Kościele i autentycznego
Urzędu Nauczycielskiego, a także duchowe dziedzictwo Ojców, Doktorów i świętych
Kościoła, by umożliwiać lepsze poznanie tajemnic chrześcijańskich i ożywiać
wiarę Ludu Bożego. Musi brać pod uwagę wyjaśnienia nauki, które w ciągu dziejów
Duch Święty wskazał Kościołowi. Konieczne jest także, by pomagał rozjaśniać
światłem wiary nowe sytuacje i problemy, które w przeszłości nie zostały
wyjaśnione.
Katechizm zawiera zatem rzeczy nowe i stare (por. Mt 13, 52),
ponieważ wiara pozostaje zawsze ta sama, a zarazem jest źródłem wciąż nowych
świateł.
Aby spełnić ten podwójny wymóg, Katechizm Kościoła
Katolickiego z jednej strony przejmuje "dawny", tradycyjny układ, zastosowany
już w Katechizmie Piusa V, ujmując treść w czterech częściach: Wyznanie wiary (Credo);
liturgia święta ze szczególnym uwypukleniem sakramentów; zasady
chrześcijańskiego postępowania wyłożone na podstawie przykazań; wreszcie
modlitwa chrześcijańska. Zarazem jednak treść jest często ujęta w "nowy" sposób,
by odpowiadać na pytania stawiane przez naszą epokę.
Wszystkie cztery części są ze sobą wzajemnie powiązane:
misterium chrześcijańskie jest przedmiotem wiary (część pierwsza); jest ono
celebrowane i przekazywane przez czynności liturgiczne (część druga); jest
obecne, by oświecać i umacniać dzieci Boże w ich działaniu (część trzecia);
stanowi podstawę naszej modlitwy, której uprzywilejowaną formą jest "Ojcze
nasz"; jest przedmiotem naszego błagania, uwielbienia i wstawiennictwa (część
czwarta).
Sama liturgia jest modlitwą; wyznanie wiary znajduje właściwe
miejsce w sprawowaniu kultu. Łaska, owoc sakramentów, jest niezbędnym warunkiem
chrześcijańskiego postępowania, który nie może być zastąpiony, podobnie jak
udział w liturgii Kościoła wymaga wiary. Jeśli wiara nie przejawia się w
działaniu, jest martwa (por. Jk 2, 14-16) i nie może przynieść owoców życia
wiecznego.
Czytając Katechizm Kościoła Katolickiego, można dostrzec
przedziwną jedność Bożego misterium i Bożego zamysłu zbawienia, a także
centralne miejsce Jezusa Chrystusa, Jednorodzonego Syna Bożego, który został
posłany przez Ojca i za sprawą Ducha Świętego stał się człowiekiem w łonie
Najświętszej Dziewicy Maryi, by być naszym Zbawicielem. Chrystus, który umarł i
zmartwychwstał, jest zawsze obecny w swoim Kościele, zwłaszcza w sakramentach;
jest prawdziwym źródłem wiary, wzorem chrześcijańskiego postępowania,
Nauczycielem naszych modlitw.
Katechizm Kościoła Katolickiego, który zatwierdziłem 25
czerwca tego roku i którego publikację zarządzam dziś mocą mojej władzy
apostolskiej, wykłada wiarę Kościoła i naukę katolicką, poświadczone przez Pismo
święte, Tradycję apostolską i Urząd Nauczycielski Kościoła i w ich świetle
rozumiane. Uznaję go za pewną normę nauczania wiary, jak również za pożyteczne i
właściwe narzędzie służące komunii eklezjalnej. Oby przyczynił się do odnowy, do
której Duch Święty wzywa nieustannie Kościół Boży, będący Ciałem Chrystusa,
pielgrzymujący ku niegasnącej światłości Królestwa.
Zatwierdzając Katechizm Kościoła Katolickiego i nakazując
jego publikację, Następca Piotra spełnia swoją posługę wobec Świętego Kościoła
Powszechnego i wszystkich Kościołów partykularnych, żyjących w pokoju i komunii
ze Stolicą Apostolską w Rzymie; jest to posługa umacniania i utwierdzania wiary
wszystkich uczniów Pana Jezusa (por. Łk 22, 32), a także zacieśniania więzów
jedności w tej samej wierze apostolskiej.
Proszę zatem pasterzy Kościoła oraz wiernych, aby przyjęli
ten Katechizm w duchu jedności i gorliwie nim się posługiwali, wypełniając
zadanie głoszenia wiary i wzywając do życia zgodnego z Ewangelią. Katechizm
zostaje im przekazany, by służył jako pewny i autentyczny punkt odniesienia w
nauczaniu doktryny katolickiej, a w sposób szczególny jako tekst wzorcowy dla
katechizmów lokalnych. Zostaje także ofiarowany wszystkim wiernym, którzy pragną
głębiej poznać niewyczerpane bogactwa zbawienia (por. Ef 3, 8). Ma też wspierać
dążenia ekumeniczne, ożywiane świętym pragnieniem jedności wszystkich
chrześcijan, przedstawiając dokładnie treść nauki katolickiej i ukazując jej
harmonijną spójność. Wreszcie, Katechizm Kościoła Katolickiego zostaje
ofiarowany każdemu człowiekowi żądającemu od nas uzasadnienia nadziei, która
jest w nas (por. 1 P 3, 15), i pragnącemu poznać wiarę Kościoła katolickiego.
Niniejszy Katechizm nie ma zastąpić katechizmów opracowanych
w różnych miejscach, zatwierdzonych przez kompetentne władze kościelne, przez
biskupów diecezjalnych i Konferencje Episkopatu, zwłaszcza jeśli uzyskały one
aprobatę Stolicy Apostolskiej. Powinien raczej stać się zachętą i pomocą do
opracowania nowych katechizmów lokalnych, przystosowanych do różnorakich
środowisk i kultur, a jednocześnie zachowujących jedność wiary oraz o wierność
nauce katolickiej.
W ostatnich słowach niniejszej Konstytucji, przedstawiającej
Katechizm Kościoła Katolickiego, proszę Najświętszą Dziewicę Maryję, Matkę
Wcielonego Słowa i Matkę Kościoła, by w tym czasie, gdy Kościół jest wzywany do
nowego wysiłku ewangelizacji, wspierała swoim możnym wstawiennictwem pracę
katechetyczną całego Kościoła na wszystkich poziomach. Niech światło prawdziwej
wiary wyzwoli ludzkość z niewiedzy i niewoli grzechu i doprowadzi ją do jedynej
prawdziwej wolności (por. J 8, 32), to znaczy wolności życia w Jezusie
Chrystusie pod przewodnictwem Ducha Świętego, tu, na ziemi, i do pełni
błogosławionego oglądania Boga twarzą w twarz w Królestwie Niebieskim! (por. 1
Kor 13, 12; 2 Kor 5, 6-8).
W dniu 11 października 1992 r., w trzydziestą rocznicę rozpoczęcia Soboru Powszechnego Watykańskiego II, w czternastym roku mego pontyfikatu.
/-/ Joannes Paulus ppII